سالمندها - خاطره

نگاهی به وضعیت سالمندان - پزشکی سالمندان - داستانهای سالمندان - مدیر خانم بشیری

سالمندها - خاطره

نگاهی به وضعیت سالمندان - پزشکی سالمندان - داستانهای سالمندان - مدیر خانم بشیری

بی اشتهایی و نحوه ی تغذیه ی صحیح در سالمندان

 

سالمندی، پدیده ای ست طبیعی که به دوران پس از شصت سالگی اطلاق می شود. روند تغییرات آن در همه افراد تقریباً یکسان می باشد اما سرعت انجام آن متفاوت. به گفته متخصصان افراد از سی سالگی به بعد هر سال به اندازه ی تقریباً یک درصد کارکرد اعضا و سیستم های مختلف بدن شان تحلیل می رود، یعنی یک فرد شصت ساله در بهترین شرایط تغذیه ای ۳۰ درصد افت کارکرد داشته و احتمالاً مبتلا به قند، چربی، فشار خون بالا و ناراحتی های گوارشی است که البته با پرهیزهای غذایی می توان دوران سالمندی سالم و بانشاطی را رقم زد. قاعدتاً با بالا رفتن سن، نیازهای بدن نیز بیش تر خواهد شد، بنابراین افراد باید بیش از پیش به فکر سلامت خویش باشند چرا که توانایی سیستم ایمنی بدن و دیگر اعضا کاهش می یابد. بر طبق این موضوع یکی از اصلی ترین مشکلات گوارشی در این سنین پایین آمدن میزان اشتها است.

احساس تنهایی و افسردگی، عوارض جانبی بعضی داروها، ضعیف شدن حس بویایی و چشایی، مشکلات دهان و دندان، بی مزه بودن غذاهای رژیمی و ناتوانی در طبخ غذا از عواملی هستند که موجب کم شدن اشتهای سالمند می گردد. در این شرایط رژیم غذایی معمول سالمند شامل نان، پنیر، کمی ماست و یک فنجان چای شیرین است که اگر به همین رویه پیش برود و به درازا بکشد، موجب از دست رفتن توده عضلانی، کاهش قدرت بدنی و سرانجام ضعف سیستم ایمنی و ابتلا به انواع بیماری های عفونی شده که نهایتاً مصرف انواع آنتی بیوتیک ها سبب تشدید ضعف و بروز مشکلات جدی تر می گرددد. بنابراین اگر دچار کم اشتهایی هستید از مواد غذایی کم حجم اما مغذی مثل قارچ، انواع جوانه ها، شیر، گوشت کبابی، نان خشک مغزدار، سوپ غلیظ و انواع سبزی های برگ سبز مانند کلم بروکلی و کاهو که دارای ریز مغذی های خوب و کلسیم قابل جذب هستند، استفاده کنید. برای طعم دار کردن غذا به جای نمک به تناسب ماده غذایی از آویشن، فلفل سیاه، دارچین، پونه کوهی، پودر سیر، سماق، آبلیمو، آبغوره و آب نارنج و برای تقویت ذائقه و قوی کردن حس چشایی از سبزی های معطر هم چون ریحان، ترخون، نعناع و جعفری بهره ببرید البته لازم به ذکر است که نمک های رژیمی موجود در بازار حاوی میزانی سدیم بوده و در مبتلایان به نارسایی کلیوی و پرفشاری خون محدودیت مصرف دارد. سبزی ها و غذاهای منجمد شده، غلات صبحانه، انواع کیک، کلوچه و بیسکویت، کنسروهای شیرین، آبلیمو، سرکه، نوشابه های صنعتی و حتی کره و آبنبات، در طی فرآوری و به واسطه داشتن مواد عمل آورنده و نگه دارنده سدیم دار، حاوی نمک مخفی بوده که باعث بالا رفتن فشار خون می شوند. مصرف غذاهای شور نیز پوکی استخوان را تشدید می کند چرا که سدیم موجود در نمک باعث دفع کلسیم از استخوان ها می گردد. لازم است بدانید برای پیش گیری از پوکی استخوان به ویژه در زنان مصرف غذاهای کلسیم دار از دهه چهار و پنج زندگی اهمیت بیش تری پیدا می کند.

بیش تر میوه ها، شیرین و پرکالری هستند و به سختی می توان میوه ای را پیدا کرد که برای سالمند مبتلا به قند خون بالا زیان نداشته باشد؛ اما در میان انواع میوه ها گلابی، کیوی ملس، سیب، پرتقال و گریپ فروت قرمز سفارش می شود. خوردن سیب و خیار با پوست و نیز خلال پوست پرتقال به علت داشتن مواد فیبری در کنترل قند خون مفید می باشد زیرا هر چه فیبر میوه یا سبوس ماده غذایی بیشتر باشد ماندگاری آن در روده و گلوکز آزاد شده از آن کم تر خواهد بود. این تصور که مصرف خرما، توت، کشمش و انجیر خشک به همراه چای، قند خون را افزایش نمی دهد یک باور نادرست است چرا که هر چند این میوه ها ممکن است برای جذب نیاز به انسولین کمی داشته باشند ولی باز هم قند خون را بالا برده و به مانند قند و شکر تولید کالری می کنند. از بین انواع دسرها و بستنی ها نیز آن هایی که حاوی قند مصنوعی هستند، گزینه مناسب تری می باشند. البته باید در مصرف آن ها جانب احتیاط را رعایت کرد زیرا این دسرها ذائقه شیرین را بیش از حد تقویت می کنند و در نتیجه میل به خوردن را افزایش می دهند و نهایتاً استفاده ی زیاده از حد آن ها روی عمل کرد کلیه و کبد اثر نامطلوبی می گذارد. هم چنین یک پیاله کوچک پودینگ، فرنی یا شیربرنج بدون قند و عسل برای میان وعده سالمند توصیه می شود. در بین نان ها قند انواع سبوس دار گندم، جو، چاودار و نان های خشک مغزدار و سبزی دار دیرتر آزاد می شود. بهتر است بدانید هر نان قهوه ای رنگی، نان جو نیست و نان های نرم و حجیمی که با این نام به فروش می رسند آرد گندم رنگ شده با عصاره مالت می باشد که به شدت قند خون را بالا می برد. نان جوی اصل، بافتی نیمه خشک و خشن دارد. توصیه می شود سالمندان غذای شان را اغلب با نان میل کنند یا در صورت استفاده از برنج سفید آن را با عدس، لوبیا سبز، سبزی یا مقداری برنج قهوه ای ترکیب کنند.

با افزایش سن، ترشح آنزیم های گوارشی، هضم و جذب بعضی از ویتامین ها و املاح به ویژه ویتامین B۱۲، اسید فولیک، کلسیم و آهن کاهش می یابد. نبود این ریزمغذی ها روی سیستم اعصاب تأثیر می گذارد و سرانجام به ضعف عضلانی، اختلال در صحبت کردن، اختلالات روحی، پارکینسون و آلزایمر منتهی می شود و نهایتاً ریسک ابتلا به انواعی از سرطان ها افزایش می یابد. بنابراین سال مندان باید تعداد وعده های غذایی خود را به روزی پنج نوبت افزایش دهند اما از حجم و مقدار غذای دریافتی در هر وعده کم کنند تا بدن فرصت کافی برای دست یابی به مواد مغذی را داشته باشد. غذاهای نرم مانند پوره، گوشت نرم شده، سوپ، آش، میوه های رنده شده و سبزی خرد شده کمک زیادی به هضم و جذب بهتر می کند. در این سنین مصرف تخم مرغ را به سه عدد در هفته محدود کنید. برای جذب ویتامین های گروه B و پروتئین های ضروری که به تقویت قوای عضلانی کمک می نماید از انواع ماهی ها، گوشت بلدرچین، بوقلمون، گوشت شترمرغ یا گوشت گوساله کم چرب بهره ببرید، اما امحا و احشای حیوان نظیر جگر، دل، قلوه، سیرابی، شیردان و کله پاچه را به دلیل کلسترول بالای شان به شدت محدود کنید. اگر به دلیل سوء جذب مواد مغذی، دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستید و مادام دچار بیماری های عفونی، سوزش مجاری ادرار، یبوست، اسهال، حالت تهوع و درد معده می شوید، به طور مستمر و روزانه از فرآورده های فراسودمند پرو بیوتیکی هم چون شیر، ماست، پنیر و کفیر استفاده نمایید تا تاثیر شگفت انگیز آن را تجربه کنید.

در دوران سالمندی کاهش حجم آب بدن ممکن است به صورت خشکی دهان و لب ها، گود افتادن چشم ها، یبوست، خشکی و پیری پوست ظاهر شود و از آن جا که کم آبی می تواند روی مرکز گرسنگی اثر بگذارد، امکان تغییر در مقدار، نوع و حجم غذای شخص وجود دارد؛ اما اگر فرد سال خورده به محض کوچک ترین احساس خشکی دهان، نیاز بدن به آب را پاسخ دهد بدون شک دچار برهم خوردن کارکرد ارگان های مختلف بدن نخواهد شد. از طرف دیگر، به دلیل مصرف زیاد داروها توسط افراد کهن سال، دفع مواد زائد داروها با دفع مقدار قابل توجهی از آب بدن همراه است که این مساله می تواند باعث کم آب شدن شدید بدن فرد و در نهایت فشار مضاعف به دو عضو سم زدای کلیه و کبد شود.





منابع این نوشتار محفوظ است.

نظرات 0 + ارسال نظر
امکان ثبت نظر جدید برای این مطلب وجود ندارد.